Ma túy là vấn nạn từ lâu không chỉ của Việt Nam mà của cả thế giới. Tình hình tội phạm ma túy diễn biến rất phức tạp, nhiều vụ buôn bán, vận chuyển, tàng trữ chất ma túy với số lượng lớn, quy mô xuyên quốc gia với thủ đoạn và hành động ngày càng tinh vi. Theo Bộ Công an, hiện nước ta có khoảng hơn 224.000 người nghiện ma tuý có hồ sơ quản lý. Trên thực tế con số này còn lớn hơn nhiều, nhưng mới chỉ có khoảng 10% số người nghiện ma tuý được đưa vào các cơ sở cai nghiện tập trung. Nguy hiểm hơn, nhiều chất ma túy tổng hợp mới ra đời và ngày càng trở nên phổ biến, nhất là trong giới trẻ. Đây là hiểm họa khôn lường cho sức khỏe, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người sử dụng và gây bất an cho toàn xã hội.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, ma túy là chất có khả năng gây nghiện, tác động lên hệ thần kinh trung ương gây ra những triệu chứng của bệnh tâm thần, nếu sử dụng thời gian dài sẽ bị lệ thuộc, khó mà từ bỏ được. Hiện có tới hơn 500 chất và hoạt chất của ma túy, chia làm 2 nhóm chính là ma túy tự nhiên và ma túy tổng hợp. Trong đó, ma túy tổng hợp là một dạng ma túy được bào chế từ các loại hoạt chất để gây cảm giác mạnh, tác hại của nó thậm chí nguy hiểm hơn nhiều so với ma túy tự nhiên. Hiện nay, 3 loại ma túy tổng hợp phổ biến nhất đó là ma túy đá, thuốc lắc và tem giấy.

Ở nước ta, ma túy đá là loại ma túy tổng hợp được sử dụng phổ biến nhất. Các rối loạn tâm thần thường gặp khi sử dụng ma túy đá là lo âu, trầm cảm, kích động, suy giảm nhận thức, đặc biệt các triệu chứng loạn thần (hoang tưởng, ảo giác) gây nên tâm trạng hoảng loạn, sợ bị truy hại và sợ bị giết, rất dễ dẫn đến hành vi bạo lực, còn được gọi là “ngáo đá”. Việc xuất hiện nhiều ca ngộ độc cấp tính ma túy đá dẫn đến hôn mê, co giật, loạn nhịp tim, huyết áp, đe dọa tính mạng, là một sự cảnh báo rất lớn cho những người sử dụng, bởi chất độc này tấn công trực tiếp vào tim mạch gây tổn thương tim, tấn công thận gây suy thận, tấn công hệ thần kinh...
 

Ma túy đá là loại ma túy tổng hợp được sử dụng nhiều nhất tại VN
 

Bên cạnh ma túy đá, thuốc lắc cũng được sử dụng phổ biến, thường gặp ở các quán bar, vũ trường. Đây là loại ma túy tổng hợp được bào chế dưới dạng viên và thường có màu sặc sỡ. Sau khi “cắn” thuốc lắc, người sử dụng sẽ chịu đựng được âm thanh cường độ lớn mà nhiều người khác không thể chịu nổi. Nếu sử dụng lâu ngày, người dùng cũng sẽ bị loạn thần với ảo thanh dai dẳng và hoang tưởng.
 
Cũng nguy hiểm không kém ma túy đá và thuốc lắc, tem giấy là loại ma túy tổng hợp mới, hay còn gọi là “bùa lưỡi”. Các miếng tem giấy này được tẩm chất LSD - là chất gây ảo giác mạnh nhất từ trước đến nay. Vài chục microgam chất này đã có thể gây ảo giác, hoang tưởng nguy hiểm cho bản thân người dùng và người xung quanh. Người dùng chỉ cần liếm hoặc ngậm hẳn mẩu giấy này trong miệng, 5 phút sau, các ảo giác sẽ xuất hiện.

Như vậy, việc sử dụng các loại ma túy tổng hợp lâu dài sẽ dẫn đến các triệu chứng của bệnh tâm thần. Điều này không chỉ nguy hại cho sức khỏe của người sử dụng, mà còn là mối đe dọa đối với xã hội khi mà người sử dụng không thể kiểm soát được hành vi của mình. BS CKII. Lâm Hiếu Minh – Phòng khám Tâm lý Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết: “Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng sử dụng ma túy tổng hợp ngày càng phổ biến trong giới trẻ đó là sự lầm tưởng rằng ma túy tổng hợp không gây nghiện. So với ma túy tự nhiên, ma túy tổng hợp không phải sử dụng hàng ngày, chỉ một lượng nhỏ cũng có thể gây ảo giác một thời gian dài. Nhưng nó cũng khiến người sử dụng bị lệ thuộc nặng, rất khó để cai nghiện hoàn toàn.  
 
Theo BS Lâm Hiếu Minh, trong điều trị cai nghiện, khả năng tái nghiện là rất cao nên việc điều trị toàn diện là hết sức cần thiết, trong đó có sự kết hợp giữa việc dùng thuốc, tư vấn tâm lý và can thiệp xã hội. Việc dùng thuốc có thể điều trị được các triệu chứng tâm thần do ma túy gây ra, tư vấn tâm lý nhằm chuyển hóa những vấn đề nội tại khiến người nghiện bị lệ thuộc vào ma túy, còn việc áp dụng các biện pháp can thiệp xã hội sẽ giúp người nghiện thoát khỏi những bối cảnh có thể đẩy họ quay lại với con đường nghiện ngập.
 
Để phòng ngừa tác hại của ma túy tổng hợp đối với cộng đồng, đặc biệt là ở giới trẻ, BS Lâm Hiếu Minh cho biết, cần có những biện pháp tuyên truyền giáo dục ngay từ trong gia đình và nhà trường. Bên cạnh đó, cần có những chính sách xã hội để hỗ trợ để người nghiện cai nghiện thành công và nhanh chóng hòa nhập với cộng đồng, tránh xa các nguy cơ tái nghiện. BS Lâm Hiếu Minh cũng nhấn mạnh vai trò của gia đình trong việc phòng ngừa tác hại của ma túy đối với giới trẻ. Nên cho trẻ sống trong môi trường tích cực, tránh xa những tệ nạn xã hội. Trong trường hợp trẻ đã rơi vào con đường nghiện ngập thì gia đình luôn phải hỗ trợ, giám sát con em mình trong việc điều trị và đề phòng nguy cơ tái nghiện.