Ở người bệnh tăng huyết áp, tần số tim (hay thường gọi là nhịp tim) cao hơn mức tiêu chuẩn làm tăng nguy cơ xảy ra các biến cố tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim, suy thận… Việc chưa nhận thức đầy đủ về ảnh hưởng của tần số tim, tự ý ngưng thuốc, tăng giảm liều lượng thuốc khiến người bệnh tăng huyết áp dễ xảy ra các biến cố nguy hiểm. 

Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) vừa tiếp nhận cấp cứu cho người bệnh Hoàng Văn D. (37 tuổi, ngụ tại TP.HCM). Anh D. nhập viện trong tình trạng khó thở nặng, đau ngực, tim đập nhanh tới 105 lần/phút. Cách đây 2 tháng, anh D. được chẩn đoán tăng huyết áp. Một tuần nay, anh thấy sức khỏe dần ổn định nên uống thuốc không đều, có khi bỏ thuốc 2 – 3 ngày liên tục. Sau đó anh thấy tim đập nhanh, ngày càng mệt mỏi, khó thở. Sau khi thực hiện đo điện tâm đồ, các bác sĩ đánh giá, việc ngưng sử dụng thuốc khiến tần số tim của anh D. tăng cao quá mức. Nếu tình trạng này kéo dài, anh D. có nguy cơ dẫn đến tình trạng suy tim, nhồi máu cơ tim. 

Phân biệt giữa huyết áp và tần số tim 

GS TS BS. Trương Quang Bình – Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Phó Giám đốc BV ĐHYD TP.HCM cho biết, huyết áp là áp lực của máu tác động trên thành mạch, thể hiện ở 2 thông số: huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Đơn vị đo huyết áp là mmHg, khác hẳn với tần số tim – tức số lần tim đập, co bóp trên mỗi phút. Khi đo huyết áp bằng các máy đo huyết áp điện tử thông thường, màn hình sẽ xuất hiện 3 trị số: trị số đầu tiên là trị số huyết áp tâm thu, trị số giữa được là huyết áp tâm trương và trị số cuối cùng là tần số tim. 

Người bệnh tăng huyết áp thường nhầm lẫn, thậm chí coi huyết áp và tần số tim là một, dẫn đến việc chỉ quan tâm đến chỉ số huyết áp mà bỏ qua tần số tim. Việc chưa nhận thức đúng về ảnh hưởng của tần số tim khiến nhiều người bệnh chủ quan, không tuân thủ điều trị, sử dụng thuốc không đúng chỉ định của Bác sĩ, làm gia tăng nguy cơ dẫn đến biến chứng nguy hiểm. 

Tần số tim ảnh hưởng như thế nào đến người bệnh tăng huyết áp? 

Tần số tim của một người khỏe mạnh rơi vào khoảng 60 - 100 nhịp/phút. Trường hợp tim đập trên 100 lần/phút được gọi là tim đập nhanh và dưới 60 lần mỗi phút được gọi là tim đập chậm. Khi tim đập quá nhanh, trái tim phải hoạt động nhiều trong một thời gian dài sẽ dẫn đến việc tim không còn hoạt động khoẻ mạnh như trước và dẫn đến tình trạng suy tim. Nếu tim đập quá chậm với chỉ số dưới 30 - 40 lần/phút sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu ở các cơ quan. Nếu thiếu máu não, người bệnh sẽ cảm thấy choáng váng, thậm chí có thể ngất đi.  

“Người có tần số tim cao thì nguy cơ tử vong do các biến cố về tim mạch sẽ cao hơn người có tần số tim bình thường. Do đó, nếu người bệnh vừa tăng huyết áp, vừa có tần số tim cao thì tỉ lệ xảy ra những biến cố tim mạch và tử vong càng cao gấp nhiều lần. Người bệnh tăng huyết áp nên duy trì huyết áp ở mức dưới 130/80 mmHg, tần số tim ở khoảng 60 – 70 lần/phút.” - GS TS BS. Trương Quang Bình cho biết. 

GS TS BS. Trương Quang Bình khám cho người bệnh tim mạch

Phương pháp kiểm soát tần số tim ở người bệnh tăng huyết áp 

Theo GS TS BS. Trương Quang Bình, tần số tim bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố. Trong đó tình trạng huyết áp cao, lo lắng, căng thẳng, ít vận động, thể lực kém, thiếu máu, thể trạng nhợt nhạt, người có thai, có bệnh tuyến giáp – cường giáp… đều có thể gây tăng tần số tim. 

Đối với người bệnh tăng huyết áp có tần số tim cao, Bác sĩ cần xem xét toàn bộ các yếu tố nói trên và kiểm soát ngay. Nếu sau khi đã kiểm soát được các yếu tố này mà nhịp tim vẫn còn nhanh, Bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng thuốc điều trị phù hợp nhằm giảm tần số nhịp tim, giảm huyết áp cho người bệnh về mức mục tiêu mong muốn. 

Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác dụng trong vòng 1 – 2 ngày. Việc ngưng thuốc đột ngột hoặc tự ý giảm liều lượng có thể khiến tần số nhịp tim sẽ tăng trở lại, thậm chí có thể gặp phản ứng dội làm tăng tần số tim cao hơn rất nhiều. Chính vì vậy, khi người bệnh tăng huyết áp có chỉ định sử dụng thuốc giảm tần số nhịp tim hoặc các thuốc điều trị ổn định tần số tim, việc ngưng hoặc giảm liều phải từ từ và được quyết định bởi Bác sĩ chuyên khoa tim mạch. Người bệnh không được tự ý ngưng hoặc giảm liều thuốc đột ngột. Điều này có thể làm tăng huyết áp và tăng tần số nhịp tim cùng lúc, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. 

GS TS BS. Trương Quang Bình cho biết, người bị tăng huyết áp nên thực hiện chế độ ăn nhiều rau củ, hạn chế ăn mặn, giảm đạm, thịt động vật. Đặc biệt ở người bệnh có tần số tim nhanh nên hạn chế dùng các chất kích thích hệ tuần hoàn như cà phê, trà… Bên cạnh đó, việc tập luyện cũng giúp tần số tim giảm, vì vậy người bệnh nên có chế độ tập luyện thể lực trung bình 25 phút/ ngày khi huyết áp đã được kiểm soát. Đây là các biện pháp giúp kiểm soát tần số tim bên cạnh việc dùng thuốc. Có thể chọn phương pháp đi bộ, chạy bộ… Đây là các phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả, ai cũng có thể áp dụng được.  

Nhằm nâng cao kiến thức của cộng đồng về những ảnh hưởng của tần số tim (hay thường gọi là nhịp tim) lên người bệnh tăng huyết áp, BV ĐHYD TP.HCM thực hiện chương trình Sống khoẻ - Sẻ chia với chủ đề “Ảnh hưởng của nhịp tim lên người bệnh tăng huyết áp”, theo dõi tại kênh Youtube của Bệnh viện.