Tiểu đường xảy ra khi mang thai thường không có triệu chứng gì ngay cả xét nghiệm đường lúc đói cũng không cao, nhưng lại có thể gây những ảnh hưởng rất nguy hiểm cho mẹ và thai nhi.
 

Ngày 9/9, Khoa Phụ Sản Cơ sở 1 BV Đại học Y Dược TPHCM sẽ chính thức đưa vào hoạt động. Thế mạnh của khoa Phụ Sản là nằm trong một bệnh viện có đầy đủ các chuyên khoa sâu cùng hỗ trợ, nhằm cung cấp hệ thống điều trị tối ưu và an toàn cho thai phụ có nhiều bệnh lý nội, ngoại khoa kết hợp.
 

Đái tháo đường (ĐTĐ) là hội chứng liên quan đến rối loạn chuyển hóa chất đường trong cơ thể, dẫn đến tăng lượng đường huyết. Nguyên nhân là do tuyến tụy không sản xuất hay sản xuất không đủ Insulin, hoặc do tăng các chất đề kháng với Insulin làm giảm tác dụng sinh học của Insulin lên tế bào đích. Hiện nay, ĐTĐ đang gia tăng nhanh chóng do lối sống ít vận động và tiêu thụ nhiều thức ăn giàu năng lượng như đường, tinh bột và chất béo.
 

Đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK) là bệnh lý nội khoa thường gặp nhất khi có thai, thường do thay đổi nội tiết của cơ thể mẹ trong thai kỳ đưa đến tăng đề kháng với Insulin làm cơ thể không thể điều chỉnh được lượng đường trong máu. Theo thống kê của Hiệp hội Sản phụ khoa thế giới (FIGO, 2015), tỷ lệ mắc đái tháo đường trong thai kỳ ngày càng gia tăng, chiếm khoảng 16% trên tổng số các bà mẹ mang thai. ĐTĐTK có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
 

ThS BS. Lê Thị Kiều Dung - BV Đại học Y Dược TPHCM thăm khám cho thai phụ tại BV
 

Mới đây nhất, BV tiếp nhận trường hợp của chị Nguyễn Anh T. (35 tuổi, TPHCM) mang thai lần 2. Lần đầu sanh thường đủ tháng, cân nặng bé 3.2 kg, hiện bé đã được 4 tuổi, khỏe mạnh. Tiền căn bản thân chưa có gì bất thường nhưng trong gia đình có cha bị tiểu đường.
 

Chị T. đến theo dõi thai lần đầu lúc thai được 12 tuần tại phòng khám Sản BV ĐHYD, kiểm tra đường huyết thường quy thì kết quả bình thường. Thai kỳ diễn tiến bình thường cho đến tuần thứ 20, tăng cân 1.5kg mỗi 4 tuần. Tuy nhiên từ tuần 20 đến tuần 24, chị T. đột ngột tăng cân nhanh, 4kg mỗi 4 tuần. Khi thai được 24 tuần, người bệnh được bác sĩ chỉ định thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose để tầm soát tiểu đường. Kết quả cả 3 chỉ số đường huyết lúc đói, sau uống đường 1 giờ và sau uống đường 2 giờ đều cao bất thường.
 

Sau đó, chị được chẩn đoán ĐTĐTK và được giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa nội tiết để khám, tư vấn chế độ ăn uống, vận động và cách theo dõi đường huyết. Chỉ 1 tuần tuân thủ lời khuyên của bác sĩ, đường huyết của người bệnh đã trở về bình thường mà không cần chích Insulin. Những tuần lễ tiếp theo, chị T. vẫn tiếp tục duy trì chế độ ăn kiêng và được theo dõi đường huyết mỗi tuần, cân nặng không tăng quá nhiều, trung bình 1 - 1.5kg mỗi 4 tuần. Đến tuần 39, chị T. sanh thường một bé trai khỏe mạnh, cân nặng 3.3 kg.
 

Không may mắn như trường hợp trên, chị Trịnh Thị T. (25 tuổi, quê Tiền Giang) mang thai lần đầu, gia đình có mẹ bị tiểu đường. Ban đầu, chị T. khám thai ở BV phụ sản tại TPHCM đã được chỉ định thử đường huyết ở tuần thứ 12 của thai kỳ, kết quả bình thường.
 

Sang giai đoạn thai khoảng 23 - 24 tuần, chị T. đến thăm khám tại phòng khám Sản BV ĐHYD thì được bác sĩ chỉ định thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose để tầm soát tiểu đường. Kết quả cho thấy đường huyết lúc đói là bình thường, tuy nhiên chỉ số đường huyết 1 giờ sau uống đường là tăng cao, và 2 giờ sau uống đường tăng rất cao.
 

Bác sĩ đã cảnh báo mối nguy hiểm ĐTĐTK cho mẹ cũng như thai nhi và đề nghị người bệnh đến ngay chuyên khoa Nội tiết để điều chỉnh lượng đường. Tuy vậy, chị T. chủ quan không điều trị mà về quê để ăn Tết. Một thời gian sau, người bệnh đến tái khám khi thai khoảng 34 - 35 tuần được phát hiện đa ối, thai to và được bác sĩ nội tiết chỉ định sử dụng Insulin đường tiêm (chích) ngay để điều chỉnh lượng đường nhưng không kịp. Ngay sau đó, người bệnh không cảm thấy thai máy nữa, siêu âm kết quả cho thấy thai vừa chết lưu ở tuần thai thứ 34 - 35, cân nặng 3.5 kg (theo tiêu chuẩn quốc tế thai nhi 34 - 35 tuần chỉ nặng 2.2 - 2.3 kg).
 

Sản phụ tầm soát đái tháo đường thai kỳ tại BV
 

Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tầm quan trọng trong việc tầm soát ĐTĐTK, AloBacsi xin giới thiệu những chia sẻ của ThS BS. Lê Thị Kiều Dung - Trưởng khoa Phụ Sản BV Đại học Y Dược TPHCM:
 

Những nguy hiểm của ĐTĐTK đối với thai phụ?
Đối với thai phụ, ĐTĐTK có thể đưa đến:

Những nguy hiểm của ĐTĐTK đối với thai nhi?
Đối với thai nhi, ĐTĐTK có thể đưa đến:

Những nguy hiểm của ĐTĐTK sau sanh?
Khoảng 20% ĐTĐTK sẽ bị ĐTĐ thực sự sau sanh. ĐTĐ thực sự có diễn tiến mãn tính suốt phần đời còn lại và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do:

Những yếu tố nguy cơ của ĐTĐTK?

Lời khuyên của bác sĩ?
ĐTĐTK có thể gây nguy hiểm cho mẹ và thai nhi chính vì vậy việc tầm soát ĐTĐTK rất cần thiết. Tất cả phụ nữ có thai đều nên thực hiện nghiệm pháp dung nạp đường huyết (OGTT) uống 75 gram glucose để tầm soát ĐTĐTK.
 

Về thời điểm tầm soát ĐTĐTK, nếu thai phụ không có yếu tố nguy cơ, nên thực hiện OGTT từ tuần thứ 24 đến tuần thứ 28 của thai kỳ, không nên thực hiện test muộn hơn tuần thứ 28 của thai kỳ.
 

Nếu thai phụ có yếu tố nguy cơ, thực hiện OGTT ở lần khám thai đầu tiên. Nếu kết quả OGTT bình thường, vẫn phải thực hiện lại OGTT vào tuần thứ 24 đến tuần thứ 28 của thai kỳ.
 

Về chế độ dinh dưỡng, khi có thai nên ăn đủ chất, không nên ăn nhiều. Các loại thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa, rau quả tươi… sẽ cung cấp đủ chất dinh dưỡng. Thai phụ cần hạn chế ăn nhiều đường, tinh bột, chất béo, đặc biệt là không nên uống nhiều nước mía có nguy cơ làm tăng chỉ số đường huyết trong thai kỳ.