Là con “nhà nòi” nên khi còn nhỏ PGS.TS.BS Bùi Hồng Thiên Khanh thường theo cha đến bệnh viện làm việc, trực gác. Vui buồn, vất vả, hi sinh của nghề y ông đều biết rõ nhưng như nghiệp vận vào thân ông vẫn cứ bước vào…
 

Đam mê cùng lúc hai nghề y và điện tử nhưng khi chọn nghề ông vẫn chọn nghề y.
 

Nỗi niềm nghề y
Tôi đến nhà bác sĩ Khanh một chiều chủ nhật khi mùa xuân còn vương vấn mọi góc phố. Phòng làm việc cũng là phòng mạch ngoài giờ của ông bề bộn sách và tài liệu.
 

“Cha tôi là bác sĩ chuyên khoa chấn thương chỉnh hình. Nhiều lần ông nói làm bác sĩ rất cực, phải hi sinh nhiều thứ, công việc làm cho gia đình xáo trộn, đủ chuyện xảy ra nhưng tôi chưa hiểu hết. Hồi nhỏ tôi thấy ba đi hoài, nhiều khi má ở nhà rất buồn, rất cô đơn. Đến lúc thực sự bước chân vào bệnh viện tôi mới thấm thía công việc đã ảnh hưởng đến gia đình, con cái và bản thân thế nào. Nghề y là nghề thực hành, trực gác, có nhiều việc đột xuất, phải hội chẩn, mổ cấp cứu…nên gần như suốt ngày chỉ ở bệnh viện. Để trở thành thầy thuốc giỏi, cả đời bác sĩ phải học liên tục để cập nhật kiến thức…” - bác sĩ Khanh tâm sự.
 

Ông chia sẻ nghề y cũng như một xã hội thu nhỏ, cũng có nhiều khó khăn, phức tạp. Có những lúc cảm thấy chán nản, chao lòng với nghề nghiệp khi chẳng may xảy ra một ca tai biến cho người bệnh. Có khi người bệnh, thân nhân không hiểu người thầy thuốc đã cố gắng hết sức, đã làm mọi cách nhưng biến chứng không mong muốn vẫn xảy ra. Khi người bệnh không còn tin tưởng, thậm chí nhắn tin nặng nhẹ…đó là nỗi đau rất lớn. Nhưng khi xác định tâm lý người bệnh thường bất ổn, người nhà cũng rối lên và có nhiều bức xúc khác, thầy thuốc phải cố gắng vượt qua, phải cố quên đi để tiếp tục làm việc. “Nghề y áp lực rất nhiều. Sửa máy hư còn đền tiền được, nhưng điều trị, phẫu thuật gây tai biến, tử vong cho người bệnh không thể sửa hay đền tiền. Mỗi khi tai biến hay tử vong xảy ra cho người bệnh, thầy thuốc luôn nhớ mãi. Có cái chết chính thầy thuốc cũng không ngờ. Có cái chết do kiến thức, kĩ năng của thầy thuốc chưa đủ…Mình phải nhớ hoài bài học đó” - bác sĩ Khanh chia sẻ.
 

Vừa là trưởng khoa ở bệnh viện, vừa là phó chủ nhiệm bộ môn ở trường đại học, ngoài việc quản lý, giảng dạy, đi các tỉnh bạn để chuyển giao kĩ thuật, bác sĩ Khanh còn trực tiếp khám bệnh, phẫu thuật, hướng dẫn chuyên môn cho các bác sĩ trẻ. Ngày làm việc ở bệnh viện, trước khi xuống phòng khám khám bệnh ông thường vào trại bệnh coi người bệnh nội trú trước. Nếu không mổ, chiều tiếp tục coi bệnh án, bệnh trại. Ca mổ nào giao cho bác sĩ trẻ làm, nếu chưa yên tâm 21-22g tối ông lại chạy vào bệnh viện thăm chừng người bệnh.
 

Say mê nghiên cứu
Học hỏi và nghiên cứu gần như là hơi thở không thể thiếu được với bác sĩ Khanh. Đến nay ông đã thực hiện gần 30 công trình nghiên cứu và báo cáo khoa học tại nhiều hội nghị khoa học trong nước. Ngoài ra, ông còn thực hiện sáu công trình, báo cáo khoa học ở các hội nghị khoa học quốc tế. Từ năm 2003 đến nay ông đã có bảy công trình nghiên cứu được áp dụng trong thực tiễn ở một số bệnh viện lớn tại thành phố và được chuyển giao công nghệ cho nhiều bệnh viện khác như nghiên cứu sử dụng máy tập khớp gối thụ động liên tục (do ông tự chế) cho người bệnh phẫu thuật khớp gối; tái tạo dây chằng chéo trước bằng gân cơ chân ngỗng với chốt ngang ở xương đùi qua nội soi. Kĩ thuật này sau đó được ông nghiên cứu cải tiến thêm nhiều lần cho hoàn thiện, ít xâm lấn hơn, đem lại hiệu quả điều trị tốt hơn cho người bệnh.
 

Nhớ lại thời gian tu nghiệp ở Hàn Quốc năm 2004, có lúc bác sĩ Khanh lại trầm ngâm vì những khó khăn, thiếu thốn nơi xứ lạ quê người, vì xa gia đình...Nhưng sau một năm ở Hàn Quốc ông không chỉ nâng cao được chuyên môn mà còn thay đổi rất nhiều khi chứng kiến sự phát triển vượt bậc của y học Hàn Quốc. Sự làm việc chăm chỉ, cần mẫn của các đồng nghiệp nước bạn càng khiến ông khâm phục. Thấy họ làm từ 6g sáng đến 23g đêm, làm đến hết việc mới về, ông hỏi “sao làm việc dữ vậy” thì họ cười, chỉ tay ra ngoài cửa: “Nhật Bản chưa tắt đèn, Trung Quốc chưa tắt đèn, chúng tôi chưa thể tắt đèn”. Ông cứ ngẫm nghĩ mãi về điều này và tự nhủ bản thân mình phải thay đổi. Không thay đổi không thể tiến bộ được.
 

Về nước ông tiếp tục làm việc ở Bệnh viện Chợ Rẫy và cuối năm 2005 được điều động qua Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM để xây dựng chuyên khoa chấn thương chỉnh hình cho bệnh viện này. Sau đó ông đem những kiến thức học được áp dụng vào công việc thực tế. Tranh thủ mời các thầy ở Hàn Quốc qua chuyển giao kĩ thuật mới, học tập mô hình làm việc của bạn. Năm 2010 sau khi đi học ở Úc về tế bào gốc điều trị thoái hóa khớp gối, về nước ông bắt tay vào nghiên cứu tính an toàn và hiệu quả của tế bào gốc từ mô mỡ của người bệnh trên chuột, trên thỏ (phối hợp với Đại học khoa học tự nhiên TP.HCM). Năm 2011 tế bào gốc được ứng dụng điều trị thoái hóa khớp gối cho người bệnh. Đến nay Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM đã điều trị thoái hóa khớp gối bằng tế bào gốc cho hàng trăm người bệnh có kết quả thành công cao. Với nhiều nỗ lực học tập, nghiên cứu bác sĩ Khanh trở thành người phẫu thuật khớp, thay khớp gối cho người bệnh nhiều nhất ở VN; là người thực hiện phẫu thuật ghép sụn xương tự thân điều trị tổn thương sụn khớp gối qua nội soi đầu tiên và nhiều nhất vv...
 

Tự chế dụng cụ
Chứng kiến nhiều người bệnh vì tai nạn lao động, tai nạn giao thông cụt ngón tay, thậm chí cụt ngón cả hai bàn tay không cầm nắm được, năm 1999 bác sĩ Khanh mày mò tìm cách tự chế khung cố định ngoài để kéo dài xương cho người bệnh bị cụt ngón tay. Nhờ đó chức năng cầm nắm của bàn tay được cải thiện nhiều, người bệnh trở lại sinh hoạt bình thường và hài lòng với ngón tay kéo dài có hình dáng thẩm mĩ.
 

“Thời đó VN mình chưa nhập khung cố định ngoài về, trong khi người bệnh đa số là công nhân nghèo chỉ vì cụt ngón tay không thể cầm nắm, làm việc được nên tôi mày mò tự chế khung cố định ngoài để kéo dài ngón tay cụt cho người bệnh. Những gì có sẵn ở thị trường ông mua về, cái gì không có ông đặt thợ cơ khí làm với giá chỉ 20.000-30.000 đồng một cái. Khi người bệnh cần ông cho luôn không lấy tiền. Nhờ đó hàng trăm người bệnh được kéo dài ngón tay, kéo dài mỏm cụt ngón tay bằng khung cố định ngoài tự chế do ông làm. Với sáng kiến này năm 2000 ông đã đạt giải nhì tại hội nghị khoa học công nghệ tuổi trẻ các trường đại học y dược lần thứ 10 và hội nghị khoa học tuổi trẻ của Trường Đại học Y Dược TP.HCM lần thứ 16. Khung cố định ngoài tự chế sau đó còn được ông cải tiến nhiều lần, áp dụng thêm vào kéo dài mỏm cụt ngón tay, trong điều trị gãy hở xương bàn và ngón tay.
 

Hai năm nay bác sĩ Khanh còn tham gia dự án chế tạo khớp háng nhân tạo tại VN. Đây là đề tài nghiên cứu cấp nhà nước (phối hợp với Đại học Khoa học Tự nhiên TP và Đại học Bách khoa TP) với ba nhóm tham gia, bác sĩ Khanh là trưởng nhóm 1. Giai đoạn 1 thử nghiệm vật liệu trên heo và dữ liệu cơ bản trên người để chế tạo thử khớp háng nhân tạo đã cơ bản hoàn thành. Nói về dự án này, bác sĩ Khanh say sưa kể giai đoạn 1 sẽ hoàn tất vào tháng 6-2016 sau hai năm nghiên cứu. Cả ba nhóm nghiên cứu đặt mục tiêu làm ra khớp háng nhân tạo đảm bảo gắn vô cơ thể con heo vẫn sống được, khi đặt vào không bị phản ứng, không độc hại. Chọn heo để thay khớp háng cũng không đơn giản, phải qua Lào chọn heo mọi đem về. Khi nuôi không cho ăn tạp, không để heo bệnh, không được lớn quá nhanh, có khả năng chống nhiễm trùng tốt, phải đánh giá từng ngày, bấm lỗ tai, thử máu... Nhưng vẫn có lúc bị thất bại phải làm lại vì heo lớn nhanh, vì đặt khớp xong heo đứng dậy đi làm trật khớp, hay nó không biết nghe để tập vật lý trị liệu…
 

“Nghiên cứu sáng chế mình còn ít, phải đầu tư rất nhiều tiền và có khi phải mất 10-20 năm sau mới ra sản phẩm. Mình đi sau nước ngoài rất nhiều nhưng nếu không làm thì không có gì hết. Dự án khi thực hiện thành công còn cần phải có người say mê đầu tư, phải có nhà máy sản xuất và nhiều vấn đề khác. Nhưng cả ba nhóm đã hoàn tất việc chế tạo và thử nghiệm khớp háng nhân tạo trên heo. Khi thử nghiệm an toàn mới thực hiện làm trên người tình nguyện…” - bác sĩ Khanh chia sẻ.
 

PGS.TS.BS Bùi Hồng Thiên Khanh năm nay 47 tuổi, hiện là Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, phó chủ nhiệm bộ môn Chấn thương chỉnh hình Đại học Y Dược TP.HCM. Tốt nghiệp Đại học Y Dược TP.HCM năm 1994, bác sĩ Khanh tiếp tục học bác sĩ nội trú tại Bệnh viện Chợ Rẫy và lấy chuyên khoa 1 năm 1998. Năm năm sau khi tốt nghiệp đại học ông là cán bộ giảng của Đại học Y Dược TP.HCM. Năm 2002 ông lấy bằng thạc sĩ. Sau đó tiếp tục làm nghiên cứu sinh và lấy bằng tiến sĩ y khoa năm 2012. Tháng 10/2016, ông được vinh dự phong hàm Phó Giáo sư.