1. Động mạch vành là gì?

Động mạch vành là các mạch máu cung cấp máu nuôi tim. Cũng giống như những cơ quan khác trong cơ thể, cơ tim cần được cung cấp máu giàu oxy để hoạt động. Các mạch máu này chạy dọc trên bề mặt tim, chia các nhánh nhỏ vào nuôi cơ tim.

2. Có những động mạch vành nào?

Có hai động mạch vành chính nuôi tim: động mạch vành phải và động mạch vành trái.
Động mạch vành trái bắt đầu từ thân chung (LMCA), chia thành hai nhánh lớn: nhánh liên thất trước (LAD) và nhánh mũ (LCx), cung cấp máu cho phần tim bên trái, cũng là phần bơm máu nuôi các cơ quan trong cơ thể. Động mạch vành phải (RCA) cung cấp máu cho phần tim bên phải và bộ phận phát nhịp của tim.

3. Vì sao các động mạch vành quan trọng?

- Vì động mạch vành cung cấp máu nuôi cơ tim, còn tim bơm máu nuôi các cơ quan trong cơ thể, nên bất kì bệnh lý nào lên động mạch vành làm giảm lưu lượng máu đều có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và tử vong.
- Bệnh lý động mạch vành thường gặp nhất là do xơ vữa mạch máu. Mảng xơ vữa trong thành mạch vành làm hẹp lòng mạch dần, diễn tiến thành tắc mạch.

4. Bệnh động mạch vành là gì?

Bệnh động mạch vành, hay bệnh mạch vành, được đặc trưng bởi viêm và tích tụ mỡ trong thành động mạch vành. Quá trình này bắt đầu từ trẻ, tích tụ dần, diễn tiến trở thành mảng xơ vữa làm hẹp lòng mạch và cản trở máu lưu thông.
 

5. Ai có nguy cơ bị bệnh động mạch vành?

Những yếu tố nguy cơ mắc bệnh động mạch vành bao gồm
- Hút thuốc lá
- Rối loạn mỡ máu (tăng LDL cholesterol, tăng triglycerid máu, giảm HDL cholesterol máu)
- Tăng huyết áp
- Lười vận động
- Béo phì
- Chế độ ăn nhiều mỡ bão hòa
- Đái tháo đường
- Có người thân ruột thịt có bệnh động mạch vành
Hạn chế những yếu tố trên là chìa khóa để hạn chế bệnh động mạch vành.

6. Người có bệnh động mạch vành có triệu chứng gì?

- Triệu chứng bệnh phụ thuộc vào mức độ hẹp động mạch vành. Một vài người không có triệu chứng, một số có những cơn đau ngực nhẹ, một số bị đau ngực dữ dội.
- Nếu cơ tim bị thiếu máu nuôi, người bệnh sẽ cảm thấy đau ngực. Khi cơ tim không còn máu đến nuôi, người bệnh sẽ bị nhồi máu cơ tim, cơ tim sẽ bát đầu chết dần. Tuy nhiên một vài người bị nhồi máu cơ tim mà không có triệu chứng gì, thường được gọi là “nhồi máu cơ tim yên lặng”.
- Các triệu chứng của bệnh động mạch vành bao gồm:
+ Cảm giác nặng, bóp nghẹt, đè nén hay đau giữa ngực
+ Đau lan lên vai, tay, cổ, hàm hay lưng
+ Khó thở
+ Cảm thấy mệt, đuối

7. Làm sao để chẩn đoán được bệnh động mạch vành?

Ngoài bác sĩ hỏi và khám bệnh kỹ, người bệnh còn có thể phải thực hiện một số xét nghiệm
- Đo điện tâm đồ: người bệnh được gắn các đầu cảm nhận hoạt động điện của tim trên da, giúp phát hiện bất thường về nhịp tim và tổn thương cơ tim nếu có.
- Các nghiệm pháp gắng sức: Người bệnh chạy bộ trên máy để theo dõi hoạt động tim. Các nghiệm pháp gắng sức giúp chẩn đoán bệnh động mạch vành và tìm ra ngưỡng gắng sức an toàn. Việc gắng sức cũng có thể thực hiện ngay khi người bệnh nghỉ ngơi, nhờ dùng loại thuốc đặc biệt làm gắng sức cơ tim.
- Xạ hình tim: Người bệnh sẽ được truyền thuốc gắn đồng vị phóng xạ, máy chụp đặc biệt sẽ ghi lại độ bắt thuốc cơ tim với các đồng vị này, từ đó cho thấy vùng cơ tim binh thường hay đã bị tổn thương.
- Chụp mạch vành: Trong thủ thuật này, các bác sĩ sẽ luồn một sợi dây vào đến động mạch vành, bơm thuốc cản quang, chụp tia X giúp ghi lại rõ các vị trí hẹp, tắc hay có vấn đề của động mạch vành

8. Điều trị bệnh động mạch vành? Việc điều trị có thể bao gồm
- Thay đổi các yếu tố nguy cơ: Những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như hút thuốc lá, rối loạn mỡ máu, tăng đường huyết, lười vận động thể dục, thói quen ăn uống kém, thừa cân, tăng huyết áp cần được điều trị, thay đổi
- Thuốc uống: các thuốc có thể được bác sĩ sử dụng để điều trị bệnh động mạch vành gồm
- Thuốc kháng kết tập tiểu cầu: đây là những thuốc làm giảm khả năng tạo cục máu đông, ví dụ như aspirin, clopidogrel, ticagrelor
- Thuốc hạ mỡ máu: những thuốc này giúp giảm loại mỡ xấu trong máu, đặc biệt là LDL cholesterol. Nhóm thuốc statin thường được dùng, gồm simvastatin, atorvastatin, rosuvastatin,…
- Thuốc hạ áp: những thuốc này giúp kiểm soát huyết áp, gồm nhiều loại, họ thuốc khác nhau với nhiều cơ chế đa dạng
- Thủ thuật can thiệp mạch vành qua da (PCI): là nhóm các thủ thuật can thiệp giúp tăng lưu lượng máu động mạch vành, có nhiều thủ thuật gồm:
+ Nong bóng: thủ thuật viên bơm một loại bóng nhỏ đặc biệt trong lòng mạch vành để mở thông chỗ tắc
+ Đặt stent mạch vành: thủ thuật viên đưa một cuộn kim loại nhỏ (stent) qua chỗ hẹp mạch vành, bung stent để làm rộng lòng mạch, stent sẽ được lưu lại trong lòng mạch vành
+ Khoan cắt: thủ thuật viên dùng dụng cụ giúp khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng mạch vành
- Phẫu thuật bắt cầu mạch vành (CABG): phẫu thuật viên dùng một đoạn động mạch lấy từ ngực hay đoạn tĩnh mạch lấy từ chân để nối mạch máu, cung cấp máu đến đoạn sau chỗ mạch vành bị tắc. Phẫu thuật có thể dùng một, hai hay nhiều cầu nối.