Chế độ dinh dưỡng dành cho người bệnh có hậu môn nhân tạo

05/07/2023 10:52:00

I. Hậu môn nhân tạo là gì?
Hậu môn nhân tạo (HMNT) là lỗ mở chủ động ở đại tràng hoặc hồi tràng ra da để đưa toàn bộ phân ra ngoài thay thế hậu môn thật.

- HMNT vĩnh viễn:
  • Đưa đại tràng ra da và người bệnh đại tiện qua hậu môn nhân tạo suốt đời.
  • Thường sử dụng trong bệnh lý ung thư đại – trực tràng.
- HMNT tạm thời:
  • Chỉ sử dụng trong thời gian nhất định giúp thoát phân ra ngoài trong thời gian tạm thời (khoảng 3 – 6 tháng) do bệnh hay do chấn thương để đoạn ruột phía dưới được nghỉ ngơi, lành chỗ khâu nối ruột.
  • Sau đó hậu môn nhân tạo sẽ được đóng và tái lập lại lưu thông phân bình thường qua hậu môn thật.
 

 

II. Vai trò của hậu môn nhân tạo
1. Bảo vệ thương tổn

- Tạo điều kiện để một sang thương bệnh lý phía dưới được nghỉ ngơi, giúp giữ sạch sẽ một đường khâu, một miệng nối bị xì bục gây viêm phúc mạc.

- Chỉ định trong các trường hợp:
  • Ung thư đại tràng trong giai đoạn trễ không còn khả năng cắt bỏ.
  • Viêm loét nặng đại trực tràng chảy máu nhiều.
  • Rò trực tràng – âm đạo hay trực tràng – bàng quang.
  • Vết thương trực tràng ngoài phúc mạc.
  • Vết thương ở đoạn đại tràng cố định.

2. Thoát phân khi có tắc

- Chỉ định trong các trường hợp:
  • Dị dạng hậu môn trực tràng
  • Phình to đại tràng tiên thiên
  • Tắc ruột do ung thư đại trực tràng
  • Trít hẹp đại tràng

3. Làm sạch đại tràng

- Nhiều trường hợp bệnh lý như trít hẹp hậu môn, hoặc phình to đại tràng tiên thiên… chế độ ăn không có bã, tẩy ruột, thụt tháo đại tràng không đủ để làm sạch ruột, do đó cần phải làm hậu môn nhân tạo để qua đó thụt tháo ruột thật sạch chuẩn bị cho cuộc mổ điều trị triệt căn.

III. Dinh dưỡng ở người có hậu môn nhân tạo
Dinh dưỡng là quan trọng đối với sức khỏe và quá trình lành bệnh của bạn. Trong 2 tuần đầu sau mổ, bạn cần hạn chế chất xơ do chỗ đặt hậu môn nhân tạo vẫn còn sưng và đau. Sau khi được phép của thầy thuốc, bạn dần dần có thể ăn trở lại mọi thứ thức ăn. Những người có hậu môn nhân tạo vẫn ăn được chế độ ăn thông thường, tuy nhiên, mức độ chấp nhận của cơ thể có thể khác nhau tùy cơ địa mỗi người.

Các hướng dẫn chế độ ăn:
- Ăn nhiều bữa trong ngày. Bạn nên ăn 3 bữa trở lên trong ngày. Các bữa ăn nhỏ thường xuyên có thể tốt cho cơ thể hơn và ít tạo khí hơn.

 

- Nhai kỹ thức ăn để tiêu hóa được dễ dàng.
- Ăn điều độ và chậm rãi. Ăn quá nhiều một loại thức ăn nào cũng đều có thể không tốt. Vì vậy, bạn ăn các thức ăn với lượng vừa phải, ăn chậm để nhai kỹ và tiêu hóa tốt. Nếu một loại thức ăn mới nào đó khiến cơ thể bạn khó chịu, hãy ngưng ăn trong vài tuần và thử lại sau đó.
- Uống nhiều nước mỗi ngày. Bạn có thể bị mất nước trong cơ thể khi đặt hậu môn nhân tạo. Vì vậy, hãy bảo đảm cơ thể luôn đầy đủ nước. Các người bệnh mất đoạn ruột già dài dễ nhận thấy bị mất nhiều dịch hơn – đó là do phần lớn dịch tiêu hóa được hấp thu ở ruột già.
- Trên hết, hãy luôn nhớ rằng mỗi người sẽ có phản ứng khác nhau với cùng một loại thức ăn. Vì vậy, bạn sẽ biết phản ứng của cơ thể mình đối với các loại thức ăn từ chính kinh nghiệm của mình.
Giảm khí và mùi: Khí sinh ra trong ruột là bình thường, nhưng nếu sinh ra quá nhiều khí thì bạn có thể cần thay đổi chế độ ăn để giảm hình thành khí. Hãy áp dụng các hướng dẫn sau:
  • Ăn điều độ, tránh bỏ bữa
  • Không nuốt khí khi ăn. Thư giãn và ăn chậm rãi.
  • Tránh nhai kẹo cao su hoặc uống bằng ống hút.
  • Uống 8 – 10 ly nước/ngày.

- Các thực phẩm sinh khí và mùi
  • Táo, chuối, nho, dưa hấu, bông cải xanh, cải Bruxen.
  • Cải bắp, cải súp lơ, củ cải, bắp, dưa chuột, măng tây.
  • Đậu khô, tiêu xanh, hành, sản phẩm từ sữa, trứng.
  • Thức ăn nhiều dầu mỡ, nước uống có gas, bia.

10 Thực phẩm gây đầy hơi, chướng bụng
Các loại thực phẩm giảm khí và mùi
  • Yogurt, buttermilk, ngò tây.






Ngăn ngừa tắc nghẽn ruột
Một số loại thức ăn nếu ăn lượng nhiều và không nhai kỹ có thể gây tắc nghẽn. Hãy lưu ý khi ăn các thức ăn này, ăn với lượng vừa phải và nhai kỹ.
  • Bắp, đặc biệt là bắp nướng, bắp rang bơ.
  • Trái cây khô, dứa (khóm, thơm), nấm.
  • Các loại đậu, dồi thịt, xà lách trộn.
  • Các loại hạt giống, cần tây.


Độ cứng của phân
Độ cứng của phân phụ thuộc một phần vào vị trí HMNT trên ống tiêu hóa. HMNT đặt càng cao trong ống tiêu hóa, phân càng mềm và lỏng hơn. Một số thức ăn có thể làm phân lỏng.

- Thức ăn làm phân mềm/lỏng
  • Thức uống có cồn, nước ép táo, nước ép nho.
  • Nước ép mận bắc, Sô cô la, cà phê.
  • Sữa và các sản phẩm từ sữa, rau có lá xanh.
  • Cam thảo, cà chua, thức ăn nhiều gia vị.
- Thức ăn giúp phân chặt
  • Chuối, phô mai
  • Bơ đậu phộng, khoai tây nghiền.
  • Gạo, trà nhẹ.
Lưu ý thêm đối với HMNT ở hỗng tràng (ruột non)
- HMNT đặt tại hỗng tràng (là đoạn giữa của ruột non, sau tá tràng và trước hồi tràng) đưa đến mất nhiều muối, kali và nước trong dịch phân. Nếu phân lỏng quá sẽ dẫn đến mất nhiều nước.
- Chế độ ăn hàng ngày cần bổ sung thêm natri và kali. Thịt, các loại đậu, rau quả, trái cây là các nguồn giàu kali.
- Uống nước hoặc thức uống không gas, không đường trải khắp ngày sẽ có ích. Có thể uống các loại thức uống dành cho thể thao vì trong đó có điện giải.
- Bạn cũng nên quan sát màu nước tiểu: nên trong hoặc vàng nhạt, nếu vàng sậm cần tăng lượng nước uống.


Các tin đã đăng